Krztusiec

Treść:

• Objawy krztuśca
• Przyczyny krztuśca
• Czynniki ryzyka krztuśca
• Powikłania krztuśca
• Zapobieganie krztuścowi
• Diagnoza krztuśca
• Leczenie krztuśca

Krztusiec jest wysoce zaraźliwą infekcją układu oddechowego. U wielu osób charakteryzuje się silnym, napadowym kaszlem, po którym następuje wysoki wdech, który brzmi jak „zawodzenie”.

Przed opracowaniem szczepionki krztusiec był uważany za chorobę wieku dziecięcego. Obecnie krztusiec dotyka głównie dzieci, które są zbyt małe, aby otrzymać pełny cykl szczepień oraz młodzież i dorosłych, których odporność osłabła.

Zgony związane z krztuścem są rzadkie, ale najczęściej występują u niemowląt. Dlatego tak ważne jest, aby kobiety w ciąży - i inne osoby, które będą miały bliski kontakt z niemowlęciem - zaszczepiły się przeciwko krztuścowi.

Objawy krztuśca

Po zarażeniu się krztuścem pojawienie się oznak i objawów zajmuje około siedmiu do dziesięciu dni, choć czasami może to potrwać dłużej. Na początku są one zwykle łagodne i przypominają objawy przeziębienia:

• katar
• przekrwienie błony śluzowej nosa
• czerwone, łzawiące oczy
• gorączka
• kaszel

Po tygodniu lub dwóch objawy nasilają się. Gęsty śluz gromadzi się w drogach oddechowych, powodując niekontrolowany kaszel. Mogą wystąpić ciężkie i długotrwałe napady kaszlu:

• wywołać wymioty
• powodować zaczerwienienie lub sinienie twarzy
• powodować skrajne zmęczenie
• kończyć się wysokim dźwiękiem „whoosh” podczas kolejnego wdechu powietrza.

Jednak u wielu osób charakterystyczne zawodzenie nie występuje. Czasami jedyną oznaką krztuśca u nastolatka lub osoby dorosłej jest uporczywy, napadowy kaszel.

Niemowlęta mogą w ogóle nie kaszleć. Zamiast tego mogą mieć trudności z oddychaniem lub nawet tymczasowo przestać oddychać.

Przyczyny krztuśca

Krztusiec jest wywoływany przez rodzaj bakterii o nazwie Bordetella pertussis. Gdy zakażona osoba kaszle lub kicha, małe kropelki z bakteriami są rozpylane w powietrzu i wdychane do płuc każdego, kto znajduje się w pobliżu.

Czynniki ryzyka krztuśca

Szczepionka przeciwko krztuścowi, którą otrzymałeś jako dziecko, w końcu przestanie działać. Pozostawia to większość nastolatków i dorosłych podatnych na zakażenie podczas epidemii - a epidemie nadal występują regularnie.

Niemowlęta w wieku poniżej 12 miesięcy, które nie zostały zaszczepione lub nie otrzymały pełnego zestawu zalecanych szczepionek, są najbardziej narażone na poważne powikłania i śmierć.

Powikłania krztuśca

Młodzież i dorośli często wychodzą z krztuśca bez problemów. Jeśli wystąpią powikłania, są to zwykle skutki uboczne krztuśca, takie jak

• posiniaczone lub pęknięte żebra
• przepuklina brzuszna
• pęknięte naczynia krwionośne w skórze lub białkach oczu.
• Niemowlęta

U niemowląt - zwłaszcza tych w wieku poniżej 6 miesięcy - powikłania krztuśca są poważniejsze i mogą obejmować

• Zapalenie płuc
• spowolniony lub zatrzymany oddech
• Odwodnienie lub utrata masy ciała z powodu trudności z karmieniem
• Drgawki
• Uszkodzenie mózgu
• Ponieważ niemowlęta i małe dzieci są najbardziej narażone na powikłania krztuśca, częściej wymagają leczenia w szpitalu.
• Powikłania mogą zagrażać życiu niemowląt w wieku poniżej 6 miesięcy.

Zapobieganie krztuścowi

Najlepszym sposobem zapobiegania krztuścowi jest szczepionka przeciwko krztuścowi, którą lekarze często podają w połączeniu ze szczepieniami przeciwko dwóm innym poważnym chorobom - błonicy i tężcowi. Lekarze zalecają rozpoczęcie szczepienia w okresie niemowlęcym.

Szczepionka składa się z serii pięciu zastrzyków, które są zwykle podawane dzieciom w tym wieku:

• 2 miesiące
• 4 miesiące
• 6 miesięcy
• 15 do 18 miesięcy
• 4 do 6 lat

Diagnoza krztuśca

Zdiagnozowanie krztuśca we wczesnym stadium może być trudne, ponieważ oznaki i objawy są podobne do objawów innych powszechnych chorób układu oddechowego, takich jak przeziębienie, grypa lub zapalenie oskrzeli.

Czasami lekarze mogą zdiagnozować krztusiec po prostu pytając o objawy i słuchając kaszlu. W celu potwierdzenia diagnozy konieczne może być wykonanie badań medycznych. Takie badania mogą obejmować:

• Posiew i badanie nosa lub gardła. Lekarz pobierze wymaz lub próbkę do odsysania z miejsca, w którym nos i gardło łączą się (nosogardło). Próbka jest następnie sprawdzana pod kątem obecności bakterii krztuśca.
• Badania krwi. Próbka krwi może zostać pobrana i wysłana do laboratorium w celu sprawdzenia liczby białych krwinek, ponieważ białe krwinki pomagają organizmowi zwalczać infekcje, takie jak krztusiec. Wysoka liczba białych krwinek zwykle wskazuje na obecność infekcji lub stanu zapalnego. Jest to badanie ogólne, które nie jest specyficzne dla krztuśca.
• RTG klatki piersiowej. Lekarz może zlecić badanie rentgenowskie w celu sprawdzenia obecności stanu zapalnego lub płynu w płucach, co może wystąpić, gdy zapalenie płuc komplikuje krztusiec i inne infekcje dróg oddechowych.

Leczenie krztuśca

Podobnie jak w przypadku innych infekcji bakteryjnych, leczenie krztuśca wymaga stosowania antybiotyków. Ważne jest, aby rozpocząć stosowanie antybiotyków tak szybko, jak to możliwe. Wynika to z faktu, że mają one różną skuteczność na różnych etapach krztuśca:

• W stadium 1 krztuśca, gdy objawy są jeszcze łagodne, antybiotyki są bardzo skuteczne i znacznie przyspieszają całe leczenie i powrót do zdrowia.
• W stadium 2 krztuśca antybiotyki nie mają zdolności tłumienia napadów kaszlu, ale mogą zmniejszyć zaraźliwość choroby. Nawet po rozpoczęciu antybiotykoterapii krztuśca, pacjent musi być odizolowany przez co najmniej 5 dni. W przypadku krztuśca ten rodzaj kwarantanny chroni innych w czasie, gdy zarażenie nie jest jeszcze wystarczająco stłumione. Jeśli infekcja pozostanie nieleczona, pacjent może rozprzestrzeniać krztusiec przez kilka tygodni.
  Antybiotyki na krztusiec są zwykle wybierane przez lekarza z grupy makrolidów. Na szczęście bakteria Bordetella pertusis nie rozwija szybko oporności na te antybiotyki. Możliwe jest jednak zakażenie opornymi szczepami bakterii krztuśca za granicą, leczenie może być wówczas trudniejsze.

Czy test CRP wykryje krztusiec?

Poziom białka C-reaktywnego jest prostym i skutecznym markerem infekcji bakteryjnych. Może zatem dać odpowiedź na pytanie, czy należy podawać antybiotyki. Jednak test CRP ma niewystarczającą wartość predykcyjną w przypadku krztuśca, więc lekarz stosuje hodowlę Bordetella pertusis z wymazu od pacjenta, oznaczanie bakterii metodą PCR lub oznaczanie przeciwciał przeciwko temu czynnikowi we krwi pacjenta w celu ustalenia diagnozy. Jednak wysokie CRP w krztuścu może ostrzegać, że w osłabionym organizmie rozwijają się inne wtórne infekcje.

Szczepienie przeciwko krztuścowi - historia i teraźniejszość Szczepienie przeciwko krztuścowi - historia i teraźniejszość
Bez leczenia antybiotykami i szczepień, w przeszłości zagrożone grupy pacjentów były narażone na krztusiec. Obecnie krztusiec jest często uważany za chorobę przeszłości. W rzeczywistości jednak nigdy całkowicie nie zniknął. Osoby zaszczepione przeciwko krztuścowi mogą pokonać chorobę z łagodnym przebiegiem i często całkowicie niewykrytą. W cudzysłowie, krztusiec może zatem powracać kilka razy w ciągu życia.

Szczepienie dzieci przeciwko krztuścowi

Szczepienie przeciwko krztuścowi jest jednym z obowiązkowych szczepień w naszym kraju. Podstawowy schemat szczepień obejmuje 3 dawki szczepionki, które dzieci otrzymują w ramach szczepionki sześciowalentnej do około końca 1. roku życia:

• pierwsza dawka podawana jest od 9. tygodnia życia,
• druga dawka w wieku około 4 miesięcy i
• trzecia dawka w wieku około 10 miesięcy.

Następnie dzieci otrzymują szczepienie przypominające w wieku 6 lat i drugie szczepienie w wieku 13 lat. Drugie szczepienie zostało wprowadzone na Słowacji w 2010 roku w oparciu o długoterminowe monitorowanie zachorowalności na krztusiec. Krztusiec jest szczepiony jedną dawką szczepionki.

Szczepienie przeciwko krztuścowi u dorosłych

Dorośli muszą przestrzegać własnego harmonogramu szczepień. Czasami zapominają o szczepieniu. Dawka przypominająca szczepionki przeciwko krztuścowi jest zalecana każdej osobie dorosłej co najmniej raz w życiu. Dorośli mogą odnieść korzyści ze szczepienia przypominającego skojarzoną szczepionką przeciwko krztuścowi i tężcowi. Idealnym terminem jest więc okres, w którym dana osoba planuje zostać rodzicem. Oprócz rodziców, szczepienie przeciwko krztuścowi jest również zalecane osobom, które pracują z małymi dziećmi w ramach swojego zawodu. Zazwyczaj w tym przypadku zaleca się regularne szczepienia po 10 latach.

Szczepienie kobiet w ciąży przeciwko krztuścowi

Przedstawiliśmy już znaczenie szczepienia przeciwko krztuścowi w ciąży. Kobieta ciężarna może zostać zaszczepiona między 27 a 36 tygodniem ciąży. Przeciwciała wytworzone przez nią w wyniku czynnej immunizacji będą następnie chronić noworodka przed krztuścem przez kilka pierwszych miesięcy. Oznacza to ochronę noworodka w okresie, gdy jest on najbardziej narażony na krztusiec i nie może jeszcze sam otrzymać szczepionki.

Szczepionki przeciwko krztuścowi

Obecnie przeciwko krztuścowi stosuje się acelularne szczepionki przeciwko krztuścowi. Jest to bardzo łagodny rodzaj szczepionki o skuteczności 85%. Bezkomórkowe szczepionki przeciwko krztuścowi zostały po raz pierwszy zastosowane w tym kraju w 2003 roku.

Wcześniej przeciwko krztuścowi dostępne były również szczepionki komórkowe, ale stopniowo przestawiono się na szczepionki bezkomórkowe, które są bardzo łagodne, nawet kosztem faktu, że wcześniej stosowane szczepionki przeciwko krztuścowi miały wyższą skuteczność, a odporność nabyta po szczepieniu utrzymywała się dłużej. Szczepionka komórkowa nie jest zarejestrowana w naszym kraju od 2009 roku.

Od kiedy szczepionka przeciwko krztuścowi jest powszechnie stosowana?

Szczepienia przeciwko krztuścowi rozpoczęto w naszym kraju w 1958 roku. W tym czasie szczepione były wszystkie dzieci do 6 roku życia, więc osoby urodzone w 1953 roku i później również były szczepione. Wpływ szczepień na częstość występowania krztuśca był ogromny. Podczas gdy w 1956 r. odnotowano 520,5 przypadków krztuśca na 100 000 mieszkańców (ponad 49 000 pacjentów w wartościach bezwzględnych, a liczono tylko przypadki z potwierdzoną infekcją bez wykrywania PCR!"), w latach 80. odnotowano już 0,1-0,3 przypadków krztuśca na 100 000 mieszkańców.

Dlaczego liczba przypadków rośnie? Dlaczego liczba przypadków rośnie?

Liczba zachorowań na krztusiec w naszym kraju nigdy nie spadła do 0. Wynika to zarówno z przebiegu choroby, jak i szczepionki. Ponieważ chory na krztusiec może nie być świadomy swojej diagnozy, może rozprzestrzeniać infekcję przez długi czas. Szczepionka przeciwko krztuścowi jest wówczas skuteczna w 85% i ani ona, ani pokonanie choroby nie zapewniają odporności na całe życie.