Celiakia

Treść:

• Czym jest celiakia?
• Jak celiakia wpływa na mój organizm?
• Czy celiakia ma ciężki przebieg?
• Kto cierpi na celiakię?
• Jakie są inne czynniki ryzyka?
• Objawy i przyczyny celiakii
• Diagnoza i badania w kierunku celiakii
• Jak leczy się celiakię?
• Jakie są perspektywy dla osób z celiakią?
• Które pokarmy wywołują objawy celiakii?
• Szybkie wskazówki dotyczące życia z celiakią

Celiakia powoduje problemy w układzie trawiennym po spożyciu glutenu, białka występującego w pszenicy i innych zbożach. Jest ona jednak poważniejsza niż zwykła nietolerancja pokarmowa. Celiakia powoduje, że układ odpornościowy atakuje gluten w jelicie cienkim. Atak ten uszkadza jelito cienkie i uniemożliwia jego prawidłowe funkcjonowanie.

Celiakia powoduje widoczne uszkodzenia jelita cienkiego.

Czym jest celiakia?

Celiakia jest dziedziczną chorobą autoimmunologiczną, która powoduje reakcję organizmu na białko, gluten. Gluten w układzie pokarmowym wyzwala układ odpornościowy, który wytwarza przeciwko niemu przeciwciała. Przeciwciała te uszkadzają wyściółkę jelita cienkiego (błonę śluzową). Uszkodzenie błony śluzowej jelita cienkiego upośledza jego zdolność do wchłaniania składników odżywczych z pożywienia, powodując niedożywienie.

Gluten jest białkiem występującym w zbożach - zwłaszcza w pszenicy, jęczmieniu i życie. Zboża te, zwłaszcza pszenica, stanowią wiele podstawowych składników standardowej diety zachodniej, od pieczywa i płatków zbożowych po makarony i wypieki. Ponadto gluten często pojawia się jako dodatek w żywności, w której się go nie spodziewamy, takiej jak sosy, zupy i żywność pakowana. Piwo jest zwykle wytwarzane z jęczmienia lub żyta.

Jak celiakia wpływa na mój organizm?

Celiakia wpływa na jelito cienkie. To właśnie tam wchłaniana jest większość składników odżywczych z pożywienia, w tym białka takie jak gluten. Jednak w przypadku celiakii gluten w jelicie cienkim wywołuje reakcję immunologiczną. Układ odpornościowy wysyła komórki zapalne i przeciwciała w celu zniszczenia cząsteczek glutenu. Komórki te uszkadzają błonę śluzową wyściełającą jelito cienkie.

Błona śluzowa wyściełająca jelito cienkie jest duża, ale pomarszczona w wiele fałd i wypustek przypominających palce, zwanych kosmkami. Gdyby ją rozciągnąć, pokryłaby kort tenisowy. Fałdy i wypukłości zwiększają powierzchnię, dzięki czemu jak najwięcej składników odżywczych jest wchłanianych podczas trawienia. Jednak komórki odpornościowe wywołane przez celiakię erodują i spłaszczają te wypukłości, zmniejszając ich powierzchnię.

Czy celiakia ma ciężki przebieg?

Uszkodzenie jelita cienkiego może mieć poważne konsekwencje. Jelito cienkie wchłania składniki odżywcze z pożywienia przez swoją wyściółkę. Jeśli wyściółka jest uszkodzona, nie będzie w stanie wchłaniać składników odżywczych tak, jak powinna. Nazywa się to zespołem złego wchłaniania. Może to prowadzić do niedożywienia i wielu innych chorób wynikających z braku różnych składników odżywczych. U dzieci może powodować zahamowanie wzrostu i rozwoju.

Kto cierpi na celiakię?

Celiakia występuje najczęściej u osób pochodzenia północnoeuropejskiego. Szacuje się, że dotyka ona 1% populacji Europy i Ameryki Północnej. Jeśli masz krewnego pierwszego stopnia, takiego jak rodzic lub dziecko, który cierpi na tę chorobę, masz 10% szans na jej wystąpienie. Około 97% osób, u których zdiagnozowano celiakię, ma rozpoznawalną mutację genu, która jest z nią powiązana (HLA-DQ2 lub HLA-DQ8).

Jakie są inne czynniki ryzyka?

Celiakia występuje częściej u osób z pewnymi dziedzicznymi zaburzeniami chromosomalnymi, takimi jak zespół Downa. Występuje również częściej u osób z niektórymi innymi chorobami autoimmunologicznymi. Choroby te często mają wspólne geny i mogą się wzajemnie wyzwalać. Podobnie jak w przypadku innych chorób autoimmunologicznych, celiakia występuje częściej u osób, którym przy urodzeniu przypisano płeć żeńską (AFAB).

Stosunek ten wynosi co najmniej 2:1.

Prawdopodobieństwo wystąpienia celiakii jest większe, jeśli

• Jesteś biały.
• Masz krewnego, który na nią choruje.
• Masz zaburzenia chromosomalne, takie jak zespół Turnera, zespół Williamsa lub zespół Downa.
• Masz inną chorobę autoimmunologiczną, taką jak cukrzyca typu 1, reumatoidalne zapalenie stawów, mikroskopowe zapalenie jelita grubego lub choroba Addisona.
• Zostałeś przypisany do płci żeńskiej przy urodzeniu.

Objawy i przyczyny celiakii

Co powoduje celiakię?

Wiele chorób autoimmunologicznych, takich jak celiakia, jest przynajmniej częściowo dziedziczonych (zaburzenia genetyczne). Oznacza to, że określona mutacja genu przekazywana w linii rodzinnej zwiększa podatność na zachorowanie. Jednak nie każda osoba z mutacją genu zachoruje na tę chorobę i nie każdy, kto na nią zachoruje, ma jeden ze znanych genów. Wydaje się, że w rozwój choroby zaangażowane są również inne czynniki.

W jaki sposób osoba choruje na celiakię?

Jedna z teorii głosi, że jest ona wywoływana przez pewien rodzaj znacznego stresu fizycznego, który nadmiernie obciąża układ odpornościowy. Pracownicy służby zdrowia zaobserwowali, że choroba często pojawia się po fizycznym wydarzeniu, takim jak operacja, choroba lub ciąża, lub po poważnym wydarzeniu emocjonalnym. Inna teoria mówi o udziale mikroorganizmów żyjących w jelitach. Konieczne są dalsze badania w celu zbadania tych teorii.

Kiedy występuje celiakia?

Celiakia może wystąpić w każdym wieku po rozpoczęciu spożywania glutenu przez Ciebie lub Twoje dziecko. Pracownicy służby zdrowia najczęściej spotykają się z nią w dwóch różnych grupach wiekowych: wczesnego dzieciństwa, między 8 a 12 miesiącem życia, oraz wieku średniego, między 40 a 60 rokiem życia. Okres wczesnego dzieciństwa to zwykle czas, gdy dzieci zaczynają jeść pokarmy stałe, które mogą obejmować krakersy lub płatki zbożowe zawierające gluten.

Jakie są objawy celiakii?

Objawy celiakii różnią się znacznie w zależności od osoby, co może utrudniać jej rozpoznanie. U niektórych osób nie występują żadne objawy. Niektóre osoby doświadczają niestrawności i innych objawów żołądkowo-jelitowych po spożyciu glutenu. Niektórzy mają niejasne objawy niedoboru składników odżywczych dopiero później, gdy rzeczywiste szkody już wystąpiły. Osoby te mogą jako pierwsze wykazywać objawy niedokrwistości.

Możesz mieć:

Objawy żołądkowo-jelitowe, takie jak:

• ból brzucha.
• Wzdęcia brzucha.
• Wzdęcia.
• Zaparcia.
• Biegunka.
• Tłuste stolce.

Objawy niedokrwistości z niedoboru żelaza, takie jak:

• Osłabienie i zmęczenie.
• Bladość (blada skóra).
• Zimne dłonie.
• Kruche lub wrastające paznokcie.
• Bóle głowy.
• Wrzody w jamie ustnej.

Inne objawy niedożywienia, takie jak:

• Niepożądana utrata masy ciała.
• Opóźnienie wzrostu i brak rozwoju u dzieci.
• Zanik mięśni lub niskie napięcie mięśniowe.
• Wady szkliwa zębów, takie jak wżery, cętki lub przezroczyste zęby.
• Nieprawidłowe miesiączkowanie lub trudności z zajściem w ciążę.
• Zmiany nastroju, najczęściej drażliwość u dzieci i depresja u dorosłych.

Diagnoza i badania w kierunku celiakii

Jak rozpoznać celiakię?

Podejrzenie celiakii można wysunąć w przypadku wystąpienia objawów żołądkowo-jelitowych po spożyciu glutenu. Wiele osób wydaje się mieć nadwrażliwość na gluten lub produkty pszenne w swojej diecie. Nietolerancja pokarmowa może powodować nieprzyjemne objawy po jedzeniu, ale nie uszkadza jelit w takim stopniu jak celiakia. Aby zdiagnozować celiakię, pracownicy służby zdrowia będą szukać dowodów na to uszkodzenie.

Przed wypróbowaniem diety bezglutenowej ważne jest, aby poddać się testom na celiakię, aby testy mogły ujawnić, w jaki sposób gluten faktycznie wpływa na organizm. Kiedy zaczniesz unikać glutenu, twoje jelita zaczną się leczyć. Leczenie jest dobre, ale usuwa dowody celiakii. Ty i Twój lekarz musicie wiedzieć na pewno, czy masz celiakię, aby wiedzieć, jakiego rodzaju opieki będziesz potrzebować w przyszłości.

W jaki sposób pracownicy służby zdrowia przeprowadzają testy na celiakię?

Pracownicy służby zdrowia stosują dwie metody testowania celiakii. W celu potwierdzenia diagnozy wolą stosować obie metody razem. Pierwszą metodą jest badanie krwi. Lekarze badają próbkę krwi na obecność przeciwciał glutenu, które uszkadzają jelita. Następnie szukają samych uszkodzeń. Wymaga to pobrania niewielkiej próbki tkanki z jelita cienkiego (biopsja) do zbadania pod mikroskopem.

Aby pobrać próbkę, gastroenterolog wykona badanie endoskopowe jelita cienkiego. Procedury endoskopowe polegają na wprowadzeniu przez ciało pacjenta małej kamery na końcu długiego, cienkiego cewnika. W przypadku endoskopii górnej endoskop jest wprowadzany przez gardło do pierwszej części jelita cienkiego. Kierując się kamerą, endoskopista może przepuścić narzędzia przez cewnik w celu wykonania biopsji.

Inne badania

Po potwierdzeniu celiakii lekarz będzie chciał zbadać krew pod kątem niedoborów określonych witamin i minerałów. Poważne niedobory mogą mieć rozległy wpływ na organizm i mogą wymagać bezpośredniego leczenia suplementami. Typowe wyniki obejmują niedokrwistość z niedoboru żelaza, niedokrwistość z niedoboru witamin i niedobór witaminy D. Może również występować niski poziom elektrolitów, takich jak wapń.

Jak leczy się celiakię?

Pierwszym i najważniejszym krokiem w leczeniu celiakii jest zaprzestanie spożywania glutenu. Nie można zmienić sposobu, w jaki organizm reaguje na gluten, ale można zapobiec wywoływaniu tej reakcji przez gluten. Po zaprzestaniu spożywania glutenu jelito cienkie zacznie się goić i wkrótce będzie w stanie ponownie wchłaniać składniki odżywcze. Należy jednak przestrzegać ścisłej diety bezglutenowej przez całe życie, aby uniknąć ponownego uszkodzenia jelita cienkiego.

Inne metody leczenia mogą obejmować

Suplementy diety w celu uzupełnienia wszelkich poważnych niedoborów.
Specyficzne leki stosowane w leczeniu opryszczkowatego zapalenia skóry, takie jak dapson.
Kortykosteroidy w przypadku ciężkiego stanu zapalnego, który nie reaguje wystarczająco szybko na dietę.
Bieżąca opieka kontrolna, w tym regularne badania w celu zapewnienia kontroli choroby.

Jak długo trwa leczenie?

Większość osób zauważa, że ich objawy zaczynają się poprawiać niemal natychmiast po rozpoczęciu diety bezglutenowej. Wyrównanie niedoborów żywieniowych może zająć kilka tygodni, a całkowite wyleczenie jelit - kilka miesięcy. W niektórych przypadkach może to potrwać dłużej, w zależności od stopnia uszkodzenia i czasu jego trwania. Możesz również uniemożliwić organizmowi wyleczenie, jeśli nie będziesz ściśle przestrzegać diety.

Jakie są perspektywy dla osób z celiakią?

Większość osób, u których zdiagnozowano celiakię i które przestały jeść gluten, ma doskonałe rokowania. Większość uszkodzeń spowodowanych przez celiakię można odwrócić. Jeśli nadal masz objawy, możliwe, że spożywasz niewielkie ilości glutenu, nie zdając sobie z tego sprawy lub cierpisz na chorobę wtórną. Tylko 5% osób ma naprawdę oporną na leczenie celiakię, która nie reaguje na dietę.

Co się stanie, jeśli nie będziesz unikać glutenu?

Konsekwencje celiakii mogą być poważniejsze i bardziej długotrwałe, jeśli gluten zostanie zdiagnozowany dopiero po wielu latach lub jeśli nawet wtedy nie uda Ci się go unikać. Niedożywienie może wpływać na układ nerwowy i układ kostny, a niektóre z tych skutków są trudne do odwrócenia, zwłaszcza jeśli wystąpiły w dzieciństwie. Przewlekły stan zapalny może również prowadzić do innych problemów w jelitach.

Jakie są możliwe długoterminowe powikłania celiakii?

Powikłania przewlekłego niedożywienia mogą obejmować:

• Żylaki u dzieci lub osteomalacja u dorosłych.
• Osteopenię i osteoporozę.
• Trwałe ubytki szkliwa zębów.
• Wpływ na układ nerwowy (neuropatia obwodowa), w tym mrowienie i drętwienie, skurcze mięśni oraz problemy z równowagą i koordynacją (ataksja).
• Opóźniony wzrost i rozwój u dzieci, niski wzrost.
• Zaburzenia uwagi i uczenia się.

Które pokarmy wywołują objawy celiakii?

Gluten występuje naturalnie w niektórych zbożach i ich produktach, w tym w:

• Pszenica (w tym semolina, pszenica durum, emmer, bulgur, orkisz, farina, pszenica Kamut® lub Khorasan, kuskus).
• Jęczmień (i słód jęczmienny).
• Żyto.

Ziarna te są wykorzystywane do produkcji

• Chleb i wypieki.
• Gorących i zimnych płatków śniadaniowych.
• Kluski i makarony.
• Piwo, piwo jasne pełne i ale.
• Napoje słodowe.
• Ocet słodowy.

Jest również dodawany do wielu przetworzonych produktów spożywczych, takich jak

• Zupy i sosy.
• Dressingi i przyprawy.
• Przetworzone mięso, takie jak hot dogi i wędliny.
• Przetworzone sery, jogurty i lody.
• Pakowane obiady.
• Słodycze.

Przed spożyciem przetworzonej żywności należy sprawdzić etykiety pod kątem ukrytego glutenu.

Szybkie wskazówki dotyczące życia z celiakią

• Opracuj domowe menu. Zapoznaj się z kilkoma przewodnikami po przepisach i wymyśl kilka przepisów, które Twoim zdaniem mógłbyś jeść często i które są łatwe do przygotowania. Wyrób sobie nawyk posiadania tych składników w zapasie, aby zawsze mieć coś, co możesz zjeść bez zastanowienia.
• Miej pod ręką kilka bezglutenowych przekąsek w samochodzie, torbie lub na biurku w biurze na wypadek, gdybyś nie mógł znaleźć nic innego do jedzenia, gdy jesteś poza domem.
• Znajdź kilka ulubionych restauracji z niezawodnym menu bezglutenowym lub takich, w których wiesz, że możesz bezpiecznie zamówić określone potrawy. Sprawdź menu online przed przyjazdem i, jeśli to konieczne, skontaktuj się wcześniej z personelem, aby upewnić się, że mogą Cię przyjąć.
• Noś ze sobą paski testowe na gluten, aby sprawdzić zawartość glutenu w nowych produktach spożywczych, gdy nie masz pewności, co się w nich znajduje.

Diagnoza celiakii na zawsze zmieni Twoją dietę i styl życia. Zmieni także Twoje życie na lepsze. Przed postawieniem diagnozy prawie na pewno spożywałeś gluten i stopniowo uszkadzałeś jelito cienkie. Być może przez lata odczuwałeś dziwne i nieprzyjemne objawy, nie wiedząc dlaczego. Teraz, gdy już wiesz, masz moc, by przywrócić swoje zdrowie.